انواع تجارت الکترونیک

وقتی صحبت از تجارت الکترونیک می شود، در ابتدا باید تعریفی از آن ارائه شود. تعاریف مختلفی از واژه تجارت الکترونیک (E - commerce) انجام گرفته است که مهم ترین آن ها " انجام تجارت به صورت الکترونیکی " ، " هر شکلی از مبادله تجاری که در آن طرفین ذی نفع به جای تماس مستقیم فیزیکی ، به صورت الکترونیکی تعامل کنند" و " تحول خدمات، کالا و محصولات اطللاعاتی از طریق خطوط تلفن، شبکه های کامپیوتری وسایر وسایل ارتباطی " می باشد. بر اساس این تعاریف تجارت الکترونیکی بر حسب بازیگران آن که شامل شرکت ها (Business)، دولت ها (Government) و مصرف کننده نهایی (Customer) به بخش هایی تقسیم می شود. از بین مدل هایی که در زیر معرفی می شودند، مدل های B2C و B2B بیشترین توجه را امروزه به خود جلب کرده اند ولی مدل های دیگر هنوز در حال تعدیل استراتژی هایشان هستند و روش هایشان را گسترش می دهند. به هر حال عاقلانه است که ما راجع به چند سال ابتدای کار تجارت الکترونیک مانند چند سال ابتدای زندگی یک کودک بیندیشیم و امیدوار باشیم که در آینده این کودک بزرگتر می شود و سهم عمده ای از تجارت را از آن خود خواهد کرد. (Business to Business) B2B این نوع تجارت، تجارت بین دو بنگاه و یا تجارت فروشنده با فروشنده می باشد. این نوع تجارت دارای بالاترین حجم خرید و فروش در معاملات الکترونیکی است و هنوز هم طبق آخرین آمار فعالین این بخش بیشترین ارزش افزوده را کسب می کنند. این نوع تجارت بیشتر برای انجام خرید و فروش عمده استفاده می شود. به عنوان مثال چنانچه تولید کننده یک ماده ی اولیه بخواهد تولیدات خود را از طریق تجارت الکترونیک به یک خریدار بفروشد، این تجارت در این بخش جای می گیرد.در B2B تجار نه تنها مجبورند مشتریان خود را بشناسند، بلکه باید واسطه ها را نیز شناسایی کنند. B2B در بر گیرنده ی تبادل اطلاعات، داده ها، ثبت سفارش، خرید و فروش و ... می شود. اما در مدل جدید فرآیند ارتباطی بسیار باز و قابل انعطاف طراحی شده طوری که تولیدکننده گان مواد اولیه، تولیدکننده گان کالاهای مختلف و فروشنده گان و توزیع کننده گان بتوانند به راحتی با یکدیگر ارتباط مستقیم داشته باشند. این به معنی کاهش واسطه ها نیز هست. موضوعی که به نوبه ی خود باعث کاهش قیمت ها می شود. در این مدل همه شرکا و خدمات مرتبط با تجارت بین المللی را که موجب سهولت در امور تولید، خرید و فروش می گردند در یک محل گرد هم می آیند. B2B دست واسط ها را کوتاه می کند و دو طرف یک رابطه ی تجاری را به صورت مستقیم به یکدیگر متصل می کند. (Business to Customer) B2C بیشترین سهم در انجام تجارت الکترونیکی از آن B2C که همان خرده فروشی است، می باشد. این نوع تجارت با گسترش وب به سرعت افزایش پیدا کرد و اکنون به راحتی می توان انواع و اقسام کالاها از شیرینی گرفته تا اتومبیل و نرم افزارهای کامپیوتری را از طریق اینترنت خریداری کرد. B2C با راه اندازی سایت هایی چون Amazon و CDNOW آغاز شد. در تجارت الکترونیکی از نوع B2C در یک طرف معامله، تولیدکننده ( فروشنده) محصول و در طرف دیگر، خریدار ( مصرف کننده ی نهایی) قرار دارد. موفقیت در این مدل وابسه به تجربیاتی است که به مشتی ارائه می شود. باید به مشتری سرویس هایی ارائه گردد که در مدل سنتی به آنها خود خو گرفته است و شرایط مشابه را به وجود آورد. شرکت هایی نظیر Amazon و REI روی شهرت خود محیط نیرومند online را تدارک دیده اند که بتوانند رضایت بی چون و چرای مشتری را جلب نمایند. شکل دیگر تجربیات online مشتری این است که رابطه ی تصویری با مشتری به درستی انتخاب گردد. متن و گرافیکی که مشتری باید با آن به جای فروشنده تبادل نظر کند باید خوب طراحی شده باشد. (Customer to Customer) C2C در بستر اینترنت این امکان فراهم شده است تا دو طرف معامله و دادستدکننده هر دو مصرف کننده باشند. به طور مثال فرض کنید شما یک کالای دست دومی برای فروش داشته باشید بدون آنکه زحمت آن را به خود بدهید تا آن را به مغازه محلتان برای فروش برده و صبر کنید تا واسطه ای آن را به فروش برساند، می توانید به راحتی در منزل خود بنشینید و از طریق اینترنت آن را حراج کنید و از این طریق کالای خود را به پول نقد تبدیل کنید. وانگهی نکته ی دیگر این است که با وجود این که مشتری قیمت ارزان جنس را می بینید و آن جنس نیز به واقع بیش از آن می ارزد منتهی مراتب به دلیل سود و منفعتش ریسک کرده و آن را می خرد. در این مدل تجارت الکترونیکی، مزایده ها و مناقصه های مستقیم کالاها از طریق اینترنت انجام می گیرد. مدل C2C شبیه نیازمندی های طبقه بندی شده یک روزنامه و یا شبیه به یک دکه در بازاز دست دوم یا سمساری است. eBay غول حراجی Online بزرگترین نمونه اولیه مدل C2C می باشد. eBay خود چیزی نمی فروشد و به عنوان واسطی بین خریداران و فروشنده گان به ارائه محصولات در حراجی Online عمل می کند. به دلیل ناچیز بودن هزینه تبلیغات در اینترنت استفاده از مدل C2C توسط کاربران اینترنتی جهت فروش کالاهای مورد نظر خود مورد توجه قرار گرفته است. (Business to Government) B2G این نوع تجارت الکترونیکی شامل تمامی مبادلات تجاری – مالی بین شرکت ها و سازمان های دولتی است. تامین نیازهای دولت توسط شرکت ها و پرداخت عوارض مالیات از جمله مواردی است که می توان در این گروه گنجانید. تجارت B2G در حال حاضر دوران کودکی خود را طی می کند ولی در آینده ای نزدیک زمانی که دولت ها به ارتقاء ارتباطات خو تمایل و توجه نشان دهند، به سرعت رشد خواهد نمود. ( Government to Customer) G2C مدل تجارت الکترونیکی G2C همان دولت الکترونیک است که کم کم در حال اجرا شدن در برخی کشورها می باشد. از طریق این نوع تجارت، دولت از طریق ارتباطات الکترونیکی به شهروندان، خدمات مختلف ارائه می دهد. حیطه هایی همچون جمع آوری کمک های مردمی، پرداخت مالیات بر درآمد و هر گونه امور تجاری دیگری که بین دولت ها و مردم انجام می شود، در این نوع تجارت الکترونیکی گنجانده می شود. ( Government to Government ) G2G برای انجام معاملات و قراردادها میان دو سازمان دولتی و یا دو کشور از این سرویس استفاده می شود. برای نمونه، چنانچه دو کشور یا دو موسسه ی دولتی بخواهند در زمینه صادرات و واردات قراردادهایی ببندند، باید از این سرویس ها استفاده کنند. بر اساس مدل G2G است که ارتباط و تقابل بین دو سازمان دولتی دو یا چند وزارتخانه را فراهم می سازد و مواردی چون ارتباط شهرداری با پلیس، وزارت کشور، نهادهای نظامی و.... را شامل می شود. در این مدل مبادلات میان دو سوی یک فرآیند الکترونیکی ممکن است شامل مبادلات بازرگانی باشد یا صرفا به تبادل اطلاعات محدود شود.